Recensie AcA Voorstelling van de Maand maart 2010
Dood van een handelsreiziger, door Toneelgroep Zout,
gezien op 11 maart 2010 in het Ostadetheater
Recensie geschreven door Dorte Mehl Pedersen (Theatersportvereniging Amsterdam)

Donderdag 11 maart was de première van Dood van een handelsreiziger, opgevoerd door Toneelgroep Zout in het Ostadetheater. Een gewaagde keuze voor een amateurtoneelgroep die ze tot een samenhangend en navolgbaar geheel weten te brengen met ruimte voor het publiek om hun levenseigen zoektocht erin te herkennen.

Korte inhoud
In het laatste etmaal van het leven van Willy Loman, die als een doodmoe en gebroken man is thuisgekomen, wordt een heel bestaan samengevat. Heden en verleden, droom en werkelijkheid, illusie en ontgoocheling vloeien samen tot een beeld dat deze meelijwekkende fantast ten voeten uittekent.

Sinds de wereldpremière van Death of a salesman in 1949, geschreven door Arthur Miller, raakt het stuk aan existentiële vraagstukken die geen rust vinden. Hoe geef je het leven betekenis voor het voorbij is? Wat te doen als je gekozen koers niet de verwachte winst brengt en je na een leven hard werken de zin van je leven nog moet zoeken?

Het stuk behelst een dag in het leven van de falende handelsreiziger Loman, een tragedie over een man die krampachtig de American dream nastreeft en jammerlijk faalt. De niet-gerealiseerde dromen van aanzien, status, materiële rijkdom en erkenning halen hem in en hij blijft achter in de leegte. Letterlijk en figuurlijk: de leegte van werkeloosheid, de leegte van het bijna-afbetaalde huis en de leegte tussen hem en zijn gezinsleden. In zijn irreële wereld blijft hij een gelukkig gezinnetje hebben en ratelt hij koortsachtig over de keuzen die hij had kunnen maken, de man die hij had kunnen worden, met zijn oudere broer als geslaagd voorbeeld.

Het drama ontvouwt zich, spanningen escaleren, ondraaglijke feiten geëxposeerd, conclusies getrokken. Loman is de draad kwijt en het copingsmechanisme van de ontkenning slaat toe met alle gevolgen van dien: zijn zonen vertrekken, zijn vrouw is verbijsterd en het huis dat bijna afbetaald is, gaat verloren. Uiteindelijk vindt Willy Loman vrede met zijn bestaan door de ultieme keuze te maken. Recensie
Toneelgroep Zout is een gemêleerd gezelschap met merkbare verschillen in podiumervaring en diepte van karakters. Iedere speler draagt bij aan het geheel maar de pilaren van het bouwwerk zijn Jaap Lisser en Ans Rekers die respectievelijk Loman en de geëmancipeerde buurvrouw Charlie spelen. De doorleefdheid die zij hun karakters weten mee te geven, grijpt je en roept medeleven op met een man die de aansluiting met de werkelijkheid kwijt is. Lisser speelt een stille Loman die bijna dement glimlacht en alle herinneringen in candyfloss verhullen. Rekers is een heus Hollands wijf: succesvol zonder man – met kind – en trekken van eenzaamheid die door de kieren van het succes heensijpelen. Zou vrouw Linda weten dat buurvrouw Charlie een zachte plek in haar hart heeft voor Loman?
Aan het consistent neurotisch neergezette spel van Tytis Sonnenfeld in de rol van vrouw Linda valt niks te merken, zij legt een rotsvast vertrouwen in Loman voor de dag en gaat gebukt onder het mislukte rebelleren van haar zonen tegen hun falend icoon: vader Loman. Het stille spel van Lisser geeft ruimte voor de ondersteunende karakters om hun rollen uit te leven, wat in het bijzonder Isabelle Los als dochter van Lomans baas en Judith Peters als geheime en door Loman graag vergeten femme fatale lukt. Los irriteert mateloos met haar snotneuzerige up-to-speedhouding. Peters raakt met genadeloze observaties aan de prijs die het leven vraagt als je niet durft te kiezen met passie. Daarbij kruipt ze schaamteloos en frivool zingend over de vloer terwijl ze de meest menselijke van alle behoeftes laat zien: geliefd te willen worden. Tot slot zijn de zonen van Loman divergent van elkaar verloren: een in zichzelf, een in de verleidingen van de buitenwereld.

Tik tak tik tak tik tak – we eindigen waar we begonnen, met het geluid van de tijd die verstrijkt. Sobere omgeving voor een hectische reis door de tijd.